Op expeditie: Metropolitan Fieldtrip Berlin

Het afgelopen weekend kreeg ik samen met zo’n 20 Stadmakers uit heel Europa een uniek perspectief op de metropool Berlijn. We gingen op Stadexpeditie langs allerlei innovatieve projecten op het gebied van stedelijke ontwikkeling. Vanuit mijn rol bij de beweging ‘Zwolle in Transitie’ had ik mij aangesloten om inspiratie voor de stad Zwolle en mezelf op te doen.

Van onderop
Berlijn blinkt uit in het ‘van onderop’ (bottom-up) realiseren van projecten. De stad was rond de eeuwwisseling failliet. Dit had tot gevolg dat veel inwoners van Berlijn het heft in eigen hand namen. Er was daardoor meer lokaal initiatief dan in iedere andere Europese stad. De uitbarsting van creativiteit gaf Berlijn snel het label van ‘creatieve hoofdstad’ van Europa.

Holzmarkt
Het mooie is dat deze creatieve mensen serieus genomen worden door de lokale overheid. Deze mensen streven naar een radicaal andere stad waar meer met elkaar geleefd wordt. En waar men dat op meer duurzame en creatieve wijze doet.
Holzmarkt, een stedelijk dorp aan de oever van de Spree van maar liefst 18.000 m2, is misschien wel één van de beste voorbeelden van deze zogenaamde coöperatie gebiedsontwikkeling die plaatsvindt in Berlijn.

Creatieve Broedplaats Holzmarkt

Creatieve Broedplaats Holzmarkt

Rekening houden met initiatief
In Berlijn wordt in de stadsplanning nu rekening gehouden met initiatief van inwoners. Het liefst aansluitend bij initiatief dat er al is. Het oude vliegveld Tempelhof is ‘van de mensen’, omdat duizenden inwoners dit graag wilde. Nu is het een fantastisch gebied van 600 voetbalvelden (!) groot waar gerecreëerd kan worden.
Een ander voorbeeld is de Prinzessinengarten, een landbouwinitiatief op de plek waar voor de Tweede Wereldoorlog een warenhuis heeft gestaan. Omdat inwoners nu een andere functie hebben gegeven aan dit gebied waar de stad in meerdere opzichten rijker van is geworden, zal er geen nieuw gebouw verrijzen.

Voormalig vliegveld Tempelhof

Voormalig vliegveld Tempelhof

Stadslandbouw Prinzessinengarten

Stadslandbouw Prinzessinengarten

Vertaling naar Zwolle
Na vier volle dagen ondergedompeld te zijn geweest in ‘initiatiefrijk Berlijn’ kan ik de conclusie trekken dat we in Zwolle op de goede weg zijn. We weten dat er in Zwolle ongelooflijk veel initiatief is onder bewoners. Met Zwolle in Transitie blijven we initiatieven in beeld brengen, zodat er een totaalplaatje ontstaat. Initiatiefnemers kunnen zelf een pagina op ons platform aanmaken.

Berlijn heeft mij laten zien dat het goed is als mensen van initiatieven kunnen rekenen op ruimte. Bijvoorbeeld voor het bedrijven van stadslandbouw. De Gemeente Zwolle zou in de stedelijke planvorming hier bewust gebieden voor vrij kunnen laten. Dat zou het programma ‘Initiatiefrijk Zwolle’ een extra impuls kunnen geven. Nu is het bijvoorbeeld zo dat de stadslandbouwlocatie De GroenteFabriek langs de Zwartewaterallee in Holtenbroek moet wijken voor nieuwbouw. Zoiets zou in de toekomst op die manier voorkomen kunnen worden.”

Stadmakers
De Stadexpedities en Field Trips die regelmatig in Nederland en Europa plaatsvinden, worden georganiseerd door Pakhuis de Zwijger uit Amsterdam in samenwerking met lokale partijen. Pakhuis de Zwijger biedt een onafhankelijk platform voor inspiratie, creatie en innovatie in steden.

In november staat een Field Trip naar Parijs gepland. Stadmaker Gooitske Zijlstra, van o.a. Club Cele, zal vanuit de stad Zwolle hieraan deelnemen.